Hiện tượng tôm lột vỏ là một quá trình tự nhiên trong chu kỳ sống của tôm, cũng như nhiều loài giáp xác khác. Đây là quá trình tôm tạo ra một vỏ mới để thay thế cho vỏ cũ mà nó đã trở nên chật chội và không còn đủ linh hoạt để phát triển.
Nội dung
Quá trình lột vỏ
Nó diễn ra theo các chu kỳ khác nhau tùy thuộc vào kích cỡ, trọng lượng thân, thời gian nuôi và các yếu tố khác. Trong giai đoạn đầu khi tôm mới nuôi trong khoảng 30 ngày và trọng lượng thân nhỏ hơn hoặc bằng 1,5g/con, tôm sẽ lột xác hàng ngày hoặc sau 2-3 ngày.
Khi tôm được nuôi trong khoảng 60 ngày và trọng lượng thân là từ 4-7g/con, tôm sẽ lột xác sau khoảng 3-5 ngày hoặc mỗi tuần một lần. Đến giai đoạn nuôi tôm trong khoảng 90 ngày và trọng lượng thân là từ 12-20g/con, tôm sẽ lột xác sau 9-10 ngày. Với tôm lớn có trọng lượng từ 20g/con trở lên, chu kỳ này sẽ càng dài hơn, thường là từ 10 ngày trở lên. Sau quá trình lột vỏ, tôm thường tăng khoảng 3-4% trọng lượng cơ thể.
Thời gian để vỏ tôm cứng lại sau lột vỏ có thể là vài giờ hoặc 1-2 ngày tùy thuộc vào trọng lượng tôm, sức khoẻ của nó và chất lượng môi trường. Nhiều yếu tố như thời tiết, dinh dưỡng, chất lượng môi trường nước, hàm lượng khí độc trong ao, sức khoẻ tôm nuôi và các bệnh tật có thể ảnh hưởng và tác động đến quá trình lột vỏ của tôm. Đặc biệt khi nuôi tôm thẻ chân trắng theo phương pháp thâm canh công nghệ cao với mật độ thả nuôi cao, các yếu tố trên sẽ có tác động lớn và gây ảnh hưởng đến quá trình lột vỏ của tôm.
Những yếu tố ảnh hưởng
Các yếu tố như chất lượng tôm nuôi, thời tiết, khí độc, thông số môi trường, dinh dưỡng, dịch bệnh, kỹ thuật nuôi và nhiều yếu tố khác sẽ tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình lột vỏ của tôm thẻ chân trắng.
Tốc độ và thời gian lột vỏ sẽ khác nhau theo chu kỳ, trọng lượng và kích thước của tôm. Thời điểm lột xác và thời gian để vỏ cứng lại cũng được điều chỉnh bởi những yếu tố này cùng với sức khoẻ của tôm nuôi.
Thời tiết không đều và biến đổi đột ngột có thể làm thay đổi các thông số môi trường nước như pH, nhiệt độ và oxy trong ao nuôi. Sự dao động của độ kiềm, độ mặn, hàm lượng phèn, kim loại nặng và các yếu tố khác trong nước ao, cùng với sự chênh lệch giữa sáng, trưa, chiều và tối, có thể gây căng thẳng cho tôm và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình lột vỏ.
Môi trường nước ao nuôi cũng có ảnh hưởng xấu. Trong các vùng nuôi tôm thẻ chân trắng, đặc biệt là ở những vùng có độ mặn thấp (<10%), thường không có độ muối trong nước. Trong môi trường nước có độ mặn thấp, độ kiềm thấp (≤100 mg/lít) và tăng cao khí độc NH2O, H2S và NO2 (vượt ngưỡng cho phép), quá trình lột vỏ của tôm gặp khó khăn. Tôm có thể mềm vỏ kéo dài, lột xác kém hiệu quả, lột xác lâu cứng vỏ và dễ bị bệnh đốm đen. Nếu không xử lý hiệu quả, tôm sẽ gặp các vấn đề về sức khỏe như chết lai rai, chết rớt cục thịt, yếu dần, ăn ít, tăng trưởng chậm và tỷ lệ tử vong tăng theo thời gian.
Tảo độc như tảo mắt, tảo giáp có thể phát triển trong ao nuôi và gây ảnh hưởng xấu đến quá trình lột vỏ của tôm. Dinh dưỡng cũng là một yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của quá trình lột vỏ. Quản lý thức ăn không chính xác, việc cung cấp thức ăn không đúng lượng hoặc thiếu chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, acid amin, acid béo thiết yếu cũng như sử dụng thức ăn không phù hợp với quy trình nuôi, mật độ thả nuôi, giai đoạn nuôi, trọng lượng và tuổi tôm, điều kiện môi trường và mùa vụ có thể ảnh hưởng đến quá trình lột vỏ.
Quản lý môi trường nuôi không hiệu quả cũng có thể gây nhiễm bệnh cho tôm, làm tôm ăn kém hoặc bỏ ăn, giảm khả năng tiêu hoá và hấp thụ thức ăn. Điều này dẫn đến việc không đủ chất dinh dưỡng tích luỹ và năng lượng để hỗ trợ quá trình lột vỏ hiệu quả. Tôm gặp khó khăn trong quá trình lột xác, dẫn đến tăng trưởng chậm, thời gian nuôi kéo dài và khó đạt kích cỡ hàng hoá mong muốn.
Khi tôm bị bệnh hoặc có sự suy giảm sức khoẻ, hoặc khi các thông số môi trường biến đổi xấu, người nuôi thường sử dụng thuốc hoặc hoá chất để điều trị và mong muốn khắc phục các sự cố. Tuy nhiên, việc này có tác động lên quá trình lột vỏ của tôm, làm cho quá trình này không diễn ra trọn vẹn.
Khi tôm nuôi bị sốc do các yếu tố không phù hợp, quá trình lột vỏ chịu nhiều tác động xấu như tôm lột xác dính vỏ, vỏ tôm mềm sau nhiều ngày lột xác, hoặc tôm bị mềm vỏ kinh niên. Điều này gây ra nhiều tác hại đến tôm như lột xác dính vỏ, vỏ mềm sau vài ngày lột xác, và những vấn đề khác.
Xem thêm: Ảnh hưởng của bệnh mềm vỏ đối với tôm thẻ chân trắng
Khi tôm bị sốc, tôm có thể có những dấu hiệu như thân bị bộp, xốp, cơ thịt không chắc, thịt không đầy vỏ, tôm nhẹ so với kích cỡ, tôm yếu và nhanh chóng mất sức sau khi bắt lên quan sát trong vài phút. Bầy tôm nuôi lột xác kém thường có hiện tượng chai, còi, chậm lớn và phân nhiều kích cỡ trong bầy, dẫn đến thời gian nuôi kéo dài.
Tôm ăn giảm lượng thức ăn so với nhu cầu theo trọng lượng thân, tôm hoạt động kém, hàng ngày rớt đáy từ vài con đến hàng chục ký hoặc rớt đáy số lượng nhiều hơn. Giá trị thương mại của tôm giảm, thậm chí có thể bị thương lái ép giá nếu xuất bán trong thời điểm này.
Biện pháp giúp tôm lột xác nhanh hơn
Để giúp quá trình lột vỏ của tôm diễn ra thuận lợi hơn, có một số biện pháp cần áp dụng. Môi trường nuôi tôm thẻ chân trắng trong nước nên có độ mặn từ 10 đến 20%, độ kiềm từ 150 mg/lít để tôm có điều kiện tốt hơn khi lột xác và tạo vỏ mới.
Trong môi trường này, nguồn nước cung cấp đầy đủ khoáng chất cần thiết cho quá trình lột vỏ và tạo vỏ mới. Sử dụng chế phẩm sinh học để gây nuôi tảo khuế (nước có màu vàng vỏ đậu xanh) và kiểm soát màu nước, cũng như kiểm soát mật độ tảo.
Luôn duy trì pH nước nuôi trong khoảng từ 7.8 đến 8.2 suốt quá trình nuôi bằng cách thay nước và sử dụng vi sinh chứa các thành phần như Thiobacillus ferrooxidans, T. thiooxidan, Bacillus subtilis để khử phèn và điều chỉnh màu nước.
Sử dụng vi sinh chứa các thành phần như Nitrosomonas, Nitrobacter, Rhodobacter sp, Rhodospirillum, Rhodopseudomonas viridis và Bacillus subtilis để kiểm soát nền đáy ao, hạn chế mức độ độc hại của NH3 và NO2 trong quá trình nuôi.
Bổ sung khoáng chất, đặc biệt là ở vùng nuôi có độ mặn thấp. Sử dụng khoáng hữu cơ và khoáng chelate để bổ sung chúng trong giai đoạn trước, trong và sau khi tôm lột vỏ và tạo vỏ mới.
Xem thêm: Bảo vệ chống lại bệnh đốm trắng ở tôm thẻ chân trắng
Theo dõi tomthechantrang.vn để biết thêm nhiều về tôm nhé!