Tình hình xuất khẩu tôm
Theo thống kê của Hải quan, xuất khẩu thủy sản trong 5 tháng đầu năm 2023 giảm hơn 29% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt khoảng 3,4 tỷ USD. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong tháng 5/2023 đạt trên 808 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm đến nay.
Trong lĩnh vực chế biến tôm, xuất khẩu sang các thị trường chủ lực như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều đạt doanh số cao nhất kể từ đầu năm. Điều này cho thấy có tín hiệu tích cực về thị trường. Các mặt hàng chủ lực đang giảm đáng kể so với cùng kỳ, nhưng mức độ sụt giảm đang giảm dần. Đồng thời, xuất khẩu sang Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều đạt doanh số cao nhất trong năm đến nay.
Trong 5 tháng đầu năm, xuất khẩu các mặt hàng thủy sản chính đã giảm từ 10% đến 40% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, cá tra giảm mạnh nhất (-40%), tôm giảm 34%, cá ngừ giảm 31%, mực bạch tuộc giảm 12%. Tuy nhiên, vẫn có một số loại cá biển ghi nhận tăng trưởng dương, bao gồm cá cơm tăng 53%, cá nục tăng 14% và cá chỉ vàng tăng 20%…
Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ và EU đã giảm lần lượt 48% và 33%, xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 25%, xuất khẩu sang Hàn Quốc giảm 21% và xuất khẩu sang Nhật Bản giảm 8%.
Có ba nguyên nhân chính dẫn đến giảm 30% xuất khẩu tôm của Việt Nam so với cùng kỳ năm trước từ đầu năm đến nay:
(1) Lạm phát và tăng tồn kho đã làm giảm nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu tại các thị trường.
(2) Cạnh tranh căng thẳng với các nước sản xuất khác về nguồn cung và giá, đặc biệt là Ecuador và Ấn Độ.
(3) Sức khỏe và khả năng chịu đựng của ngư dân và doanh nghiệp thủy sản đã suy yếu do tăng chi phí sản xuất, giảm giá bán, tiêu thụ chậm, tồn kho tăng, thiếu vốn và khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay để duy trì sản xuất và xuất khẩu.
Dự báo
Dự báo Biến động trong cung cầu xuất phát từ chiến tranh và lạm phát, cho đến nay chưa có tín hiệu tích cực, dẫn đến sự thiếu cơ sở và không chắc chắn trong việc dự báo thị trường.
Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều doanh nghiệp thủy sản, từ bây giờ đến cuối năm, thị trường tiêu thụ thủy sản khó có thể phục hồi, hoặc nếu có, thì sẽ diễn ra chậm chạp.
Ở một số thị trường lớn như Mỹ và EU, ngoài việc kỳ vọng vào tình hình kinh tế và lạm phát có xu hướng tích cực hơn, một vấn đề lớn là phải giải quyết vấn đề lượng tồn kho. Trong năm 2022, những thị trường này đã nhập khẩu mạnh mẽ, nhưng do gặp phải cú sốc lạm phát trước khi kịp tiêu thụ, dẫn đến việc tích lũy hàng tồn nhiều và giảm giá bán.
Bên cạnh đó, cạnh tranh gay gắt từ các nước khác như Ecuador và Ấn Độ với sản phẩm thủy sản, đặc biệt là tôm – sản phẩm chủ lực của Việt Nam, đã khiến tín hiệu thị trường trong tương lai gần không được khả quan.
Thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng trải qua sự suy giảm nhu cầu do lạm phát, nhưng không giảm sâu như hai thị trường trên. Nhiều doanh nghiệp vẫn nhận thấy những điểm sáng lạc quan tại hai thị trường này, đó là vị trí thủ lĩnh của sản phẩm thủy sản Việt Nam không bị cạnh tranh bởi các quốc gia khác. Vì vậy, chỉ cần lạm phát ổn định dần, xuất khẩu sang hai thị trường này sẽ phục hồi nhanh hơn và bù đắp cho các thị trường khác.
Trung Quốc được coi là một điểm đến tiềm năng trong năm 2023, sau khi nước này mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, sau gần nửa năm, sự phục hồi của thị trường này vẫn diễn ra chậm chạp, thậm chí xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang đây đã giảm gần 30%. Thực tế không như dự đoán, sau 3 năm kiểm soát nghiêm ngặt trong giao thương chống lại Covid-19, nền kinh tế Trung Quốc đã bị ảnh hưởng mạnh mẽ, thu nhập của người dân giảm, tỷ lệ thất nghiệp tăng. Do đó, nhu cầu tiêu thụ trong nước vẫn chưa thể phục hồi trong tương lai gần, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc đang tập trung vào việc phục hồi sản xuất và ngành chế biến xuất khẩu thủy sản của họ.
Tuy nhiên, trong nửa cuối năm, diễn biến của thị trường này có thể sẽ khả quan hơn so với đầu năm, khi người dân Trung Quốc dần thích nghi với tình hình mới, các lĩnh vực như du lịch, nhà hàng, khách sạn và tiêu dùng cơ bản sẽ dần phục hồi.
Nhận thức được những khó khăn và thách thức hiện tại, mỗi doanh nghiệp thủy sản đều đưa ra những giải pháp riêng của mình. Nhìn chung, tất cả các doanh nghiệp đã xác định đây là giai đoạn để xem xét và xem xét lại chi phí sản xuất, duy trì ổn định lực lượng lao động và thu nhập cho người lao động, không mở rộng đầu tư. Đây cũng là thời điểm mà các doanh nghiệp nghiên cứu các sản phẩm mới phù hợp với tình hình thị trường sau Covid-19 và lạm phát cao.
Nỗi lo lớn nhất của các doanh nghiệp hiện nay là chi phí đầu vào cao, giá bán thấp, và nguy cơ mất nguồn cung liệu trong tương lai khi thị trường hồi phục. Điều này có thể dẫn đến việc thủy sản Việt Nam mất đi vị trí của mình trước các nước khác.
Hơn bao giờ hết, toàn ngành thủy sản cần sự hợp tác của các cấp độ, ngành và các thành phần trong chuỗi cung ứng để vượt qua giai đoạn khó khăn trong năm 2023-2024 này.
Theo dõi tomthechantrang.vn để biết thêm nhiều về tôm nhé!
Xem thêm: