Bệnh Sữa Do Rickettsia Ở Tôm Hùm

Bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm là một vấn đề nghiêm trọng trong nuôi trồng thủy sản, gây ra sự thay đổi màu sắc cơ thể và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tôm. Hiểu biết về bệnh này là rất cần thiết để kiểm soát và giảm thiểu thiệt hại.

Tổng quan về bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm 

Bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm là một bệnh lý vô cùng nghiêm trọng do vi khuẩn thuộc nhóm Rickettsia gây ra. Loại vi khuẩn này ký sinh bên trong các tế bào của tôm hùm, đặc biệt là trong hệ thống máu và mô cơ, gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Khi tôm hùm bị nhiễm bệnh, cơ thể chúng chuyển sang màu trắng đục, giống như màu sữa, do sự phá hủy của các mô dưới tác động của vi khuẩn.

Sự thay đổi này không chỉ làm giảm sức khỏe tổng thể của tôm hùm, khiến chúng trở nên yếu ớt và kém ăn, mà còn làm suy giảm giá trị thương mại của tôm hùm trên thị trường. Bệnh sữa là một trong những mối đe dọa lớn đối với ngành nuôi trồng tôm hùm, gây ra những thiệt hại kinh tế đáng kể cho người nuôi. Việc kiểm soát và phòng ngừa bệnh là vô cùng quan trọng để bảo vệ cả sức khỏe của tôm hùm lẫn lợi nhuận kinh tế trong ngành nuôi trồng thủy sản.

Tác nhân gây bệnh

Hình dạng và cấu trúc

Bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm được gây ra bởi vi khuẩn thuộc giống Rickettsia. Vi khuẩn này có hình dạng que hơi cong, với chiều dài dao động từ 1,0 đến 1,5 µm. Chúng là vi khuẩn ký sinh nội bào, nghĩa là chúng sống và phát triển bên trong các tế bào của tôm hùm. Cấu trúc của Rickettsia bao gồm màng tế bào mỏng và bên trong chứa nhiều không bào, các túi nhỏ chứa chất lỏng hoặc khí, giúp vi khuẩn duy trì và trao đổi chất trong tế bào ký sinh.

Ký sinh và xâm nhập

Rickettsia thường ký sinh trong các mô cơ và mô liên kết của tôm hùm. Vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể tôm qua hệ thống máu, sử dụng các tế bào máu để di chuyển và tấn công các mô. Khi vi khuẩn xâm nhập vào các mô cơ và mô liên kết, chúng gây ra tổn thương nghiêm trọng, làm suy giảm chức năng của các tế bào mà chúng ký sinh.

Tác động đến cơ thể tôm

Sự hiện diện của Rickettsia trong cơ thể tôm hùm dẫn đến tình trạng mô bị phá hủy, gây ra hiện tượng cơ thể tôm chuyển sang màu trắng đục, tương tự như màu sữa. Hiện tượng này là kết quả của sự phá hủy cấu trúc mô dưới tác động của vi khuẩn. Sự thay đổi về màu sắc và cấu trúc mô là dấu hiệu rõ ràng của bệnh sữa, cho thấy mức độ tổn thương nghiêm trọng mà vi khuẩn gây ra.

Quan sát dưới kính hiển vi

Khi quan sát dưới kính hiển vi điện tử, Rickettsia có thể được nhìn thấy với cấu trúc màng tế bào mỏng bao quanh. Bên trong tế bào vi khuẩn chứa nhiều không bào, các túi nhỏ đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của vi khuẩn. Khi nhuộm gram, Rickettsia bắt màu tím, đặc trưng của vi khuẩn gram âm, giúp xác định và phân loại vi khuẩn này chính xác hơn.

Ảnh hưởng và tác hại

Rickettsia là tác nhân chính gây ra bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm hiện nay. Sự hiện diện của vi khuẩn này gây ra tổn thương nghiêm trọng cho mô cơ của tôm, làm suy yếu sức khỏe tổng thể của chúng. Đồng thời, bệnh sữa làm giảm đáng kể giá trị thương mại của tôm hùm, gây thiệt hại lớn cho ngành nuôi trồng thủy sản. Sự phát triển và hoạt động của Rickettsia ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng và sản lượng tôm hùm, gây ra những vấn đề kinh tế nghiêm trọng cho người nuôi. 

Dấu hiệu bệnh lý

Thay đổi màu sắc cơ bụng

Một trong những dấu hiệu nổi bật của bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm là sự thay đổi màu sắc của cơ bụng. Cơ bụng của tôm hùm trở nên màu trắng đục, đây là kết quả của sự phá hủy mô do vi khuẩn Rickettsia. Hiện tượng này làm mất đi màu sắc bình thường của cơ bụng và thay thế bằng một màu trắng đục đặc trưng, phản ánh mức độ tổn thương nghiêm trọng trong cơ thể tôm.

Hoại tử nội tạng

Bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm cũng gây hoại tử nội tạng của tôm hùm. Hoại tử này làm cho các cơ quan bên trong của tôm bị tổn thương nghiêm trọng và suy yếu. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan nội tạng mà còn làm giảm sức khỏe tổng thể của tôm hùm, dẫn đến tình trạng suy yếu nghiêm trọng và khả năng sống sót kém.

Dịch màu trắng sữa và mùi hôi

Một dấu hiệu khác của bệnh là sự xuất hiện dịch màu trắng sữa chảy ra từ các đầu chân của tôm. Dịch này thường có mùi hôi thối, chứng tỏ có sự phân hủy mô và nhiễm trùng nặng. Mùi hôi và dịch màu trắng sữa không chỉ làm giảm chất lượng của tôm mà còn tăng nguy cơ lây lan bệnh ra môi trường nuôi.

Hành vi và tỷ lệ tử vong

Tôm hùm bị nhiễm bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm  thường bỏ ăn và thể hiện sự suy yếu rõ rệt. Sau khi xuất hiện các dấu hiệu bệnh lý, tôm hùm có thể chết trong vòng 2-5 ngày. Thời gian tử vong nhanh chóng này phản ánh mức độ nghiêm trọng của bệnh và sự ảnh hưởng nặng nề của nó đến sức khỏe của tôm hùm. 

Phân bố và lan truyền bệnh

Bệnh sữa ở tôm hùm chủ yếu xuất hiện trên các loài tôm hùm nuôi trong lồng. Bệnh này lần đầu tiên được ghi nhận ở Khánh Hòa vào năm 1999 và sau đó đã lan rộng từ Bình Định đến Bình Thuận, dọc theo ven biển Việt Nam. Sự lây lan nhanh chóng này đã gây ra thiệt hại đáng kể, với số liệu cho thấy chỉ trong 10 tháng đầu năm 2007, bệnh sữa đã gây thiệt hại lên đến 161 tỷ đồng.

Bệnh sữa phát triển mạnh mẽ khi tôm hùm có sức đề kháng yếu, kết hợp với môi trường nuôi bị suy thoái. Các yếu tố như chất lượng nước kém và điều kiện môi trường không ổn định làm gia tăng nguy cơ nhiễm Rickettsia và phát sinh bệnh. Tôm hùm có thể bị nhiễm bệnh sữa trong suốt cả năm, vì mùa vụ xuất hiện của bệnh không rõ ràng và có thể xảy ra quanh năm.

Sự lan truyền của bệnh phụ thuộc vào các điều kiện môi trường và sức khỏe tổng thể của tôm hùm, làm cho việc kiểm soát và phòng ngừa bệnh trở nên khó khăn hơn.

Chẩn đoán bệnh

Dấu hiệu bệnh lý

Chẩn đoán bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm  bắt đầu từ việc nhận diện các dấu hiệu bệnh lý đặc trưng. Các triệu chứng chính bao gồm cơ bụng của tôm chuyển sang màu trắng đục và sự xuất hiện của dịch màu trắng sữa với mùi hôi thối. Những dấu hiệu này giúp các chuyên gia nghi ngờ sự hiện diện của vi khuẩn Rickettsia trong cơ thể tôm hùm.

Nhuộm gram

Sau khi thu thập dịch màu trắng sữa từ tôm bệnh, mẫu dịch này sẽ được thực hiện nhuộm gram. Khi nhuộm gram, vi khuẩn Rickettsia sẽ xuất hiện dưới kính hiển vi với hình dạng que hơi cong và bắt màu tím, đặc trưng của vi khuẩn gram âm. Phương pháp nhuộm gram giúp xác định sự hiện diện của vi khuẩn và phân biệt chúng với các loại vi khuẩn khác.

Quan sát dưới kính hiển vi điện tử

Để xác nhận chẩn đoán một cách chính xác hơn, dịch mẫu còn có thể được quan sát dưới kính hiển vi điện tử. Qua quan sát này, Rickettsia sẽ hiện rõ với màng tế bào mỏng và bên trong chứa nhiều không bào, các túi nhỏ đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của vi khuẩn. Đây là cách để xác định cấu trúc chi tiết của vi khuẩn và cung cấp thông tin chính xác về tình trạng nhiễm bệnh.

Việc kết hợp các phương pháp như phân tích dấu hiệu lâm sàng, nhuộm gram, và quan sát dưới kính hiển vi điện tử giúp đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh sữa ở tôm hùm. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn các phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Phòng trị bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm 

Để phòng ngừa và điều trị bệnh sữa ở tôm hùm, hiện nay có thể áp dụng phương pháp sử dụng kháng sinh, với kết quả điều trị khá khả quan. Theo nghiên cứu của Đỗ Thị Hòa và Nguyễn Hữu Dũng (2007), việc tiêm kháng sinh trực tiếp vào tôm hùm nuôi trong lồng đã được chứng minh là một phương pháp hiệu quả.

>>> Mời bạn xem thêm: Bệnh virus gây chết tôm bố mẹ khi lưu giữ – SMVD

Phương pháp điều trị

Một trong những kháng sinh được sử dụng là Oxytetracyclin. Để điều trị bệnh sữa, Oxytetracyclin cần được tiêm cho toàn bộ tôm trong lồng đã bị nhiễm bệnh. Liều lượng khuyến cáo là 0,1 ml Oxytetracyclin 20% cho mỗi kg thể trọng của tôm. Việc tiêm kháng sinh này giúp tiêu diệt vi khuẩn Rickettsia và giảm thiểu tình trạng nhiễm trùng.

Chăm sóc sau điều trị

Sau khi tiêm kháng sinh, tôm cần được cho ăn thuốc bổ trong thời gian từ 1 đến 2 tuần. Việc này giúp tăng cường sức khỏe và khả năng miễn dịch của tôm, đồng thời hỗ trợ quá trình hồi phục sau điều trị. Thuốc bổ cung cấp các dưỡng chất cần thiết để tôm phục hồi nhanh chóng và tăng cường sức đề kháng chống lại bệnh.

Phương pháp điều trị này không chỉ giúp kiểm soát bệnh sữa hiệu quả mà còn góp phần giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho ngành nuôi trồng tôm hùm. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tốt nhất, việc thực hiện đúng liều lượng và thời gian điều trị là rất quan trọng.

Kiểm soát bệnh sữa do Rickettsia ở tôm hùm  đòi hỏi sự kết hợp giữa việc phát hiện sớm, điều trị hiệu quả và duy trì môi trường nuôi dưỡng tốt. Việc áp dụng đúng phương pháp điều trị và phòng ngừa sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tôm và giảm thiểu thiệt hại kinh tế.