Bệnh EHP Trên Tôm Thẻ Chân Trắng – Biểu Hiện Và Cách Phòng Tránh

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng đã trở thành một trong những thách thức lớn đối với ngành nuôi tôm, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của đàn tôm. Sự xuất hiện và lây lan của EHP không chỉ đặt ra những thách thức về chăm sóc sức khỏe tôm mà còn đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về nguyên nhân, triệu chứng, và biện pháp phòng tránh hiệu quả. 

Bệnh EHP trên tôm là gì?

EHP là bệnh gì ? Bệnh Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) trên tôm là một đối thủ khó khăn đối với ngành nuôi tôm, gây ra bởi ký sinh trùng Enterocytozoon hepatopenaei. Tên gọi ngắn gọn là EHP, được đặt theo tên của loài ký sinh trùng này.

Enterocytozoon hepatopenaei, một loại vi bào tử trùng ký sinh, tấn công tuyến gan tụy của tôm sú và tôm thẻ chân trắng, tạo ra một chuỗi vấn đề gây tổn thương nặng nề cho ngành nuôi tôm. Những con tôm nhiễm bệnh thường phát triển chậm, có khả năng nhiễm trùng mãn tính, và đôi khi dẫn đến tình trạng tử vong, làm giảm giá trị tôm thành phẩm. Chi phí nuôi tôm tăng lên do tôm vẫn tiêu thụ thức ăn bình thường nhưng không đạt được kích thước lớn mong muốn.

Ao nuôi bị nhiễm bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng thường chỉ đạt mức tăng trưởng từ 10 – 40%, so với ao nuôi bình thường. Kích thước của tôm không chỉ phát triển chậm mà còn không đồng đều. Bệnh thường được phát hiện ở những ao có tôm phân trắng, với tỷ lệ nhiễm EHP lên đến 96%.

Để đối mặt với thách thức này, người nuôi tôm cần nắm rõ thông tin về EHP, nguồn gốc và các dấu hiệu nhận biết. Điều này là quan trọng để triển khai các biện pháp phòng tránh và phát hiện sớm để xử lý, đặc biệt khi không có giải pháp điều trị hiệu quả cho EHP, và việc kiểm soát sau khi lây truyền trở nên khó khăn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh EHP trên tôm 

Dấu hiệu bên ngoài cơ thể 

Các biểu hiện bên ngoài cơ thể của tôm bị nhiễm bệnh EHP không chỉ là dấu vết trực tiếp mà còn là một “ngôn ngữ” mà tổng hợp từ sự stress và tác động của ký sinh trùng Enterocytozoon hepatopenaei. Một trong những dấu hiệu rõ ràng là lớp biểu bì mỏng và cơ màu trắng, tượng trưng cho trạng thái căng thẳng của tôm trong quá trình chiến đấu với bệnh.

Đặc biệt, khi quan sát cuống mắt, ta sẽ phát hiện những đốm màu đen xuất hiện, không chỉ tại cuống mắt mà còn lan rộng trong mô cơ và theo chiều dọc của ruột sau tôm. Đây không chỉ là các dấu hiệu ngoại vi, mà còn là hình ảnh sống động về sự xâm lược của ký sinh trùng EHP trong hệ tiêu hóa của tôm.

Cơ chế nhiễm trùng của bệnh EHP ở tôm làm bong tróc các tế bào trong các ống của tuyến gan tụy, tạo nên một chuỗi hậu quả tiêu cực. Nó không chỉ làm ảnh hưởng đến khả năng tiêu hoá của tôm mà còn ảnh hưởng đến quá trình tái tạo và duy trì các biểu mô hư hại. 

Hậu quả là tôm không thể hiệu quả hấp thụ thức ăn và tái tạo mô, dẫn đến tình trạng giảm cảm giác thèm ăn và sự chậm lớn. Những dấu hiệu này không chỉ là tín hiệu của một cơ thể bị tổn thương mà còn là biểu hiện rõ ràng của cuộc chiến đấu không ngừng giữa tôm và ký sinh trùng EHP.

Đường kính của ruột và kích thước tôm 

Để nhận biết tôm có khả năng nhiễm EHP, quan sát đường ruột và kích thước của chúng theo giai đoạn nuôi là một phương pháp quan trọng và chi tiết hơn. Cụ thể, bà con nuôi tôm có thể thực hiện việc này ở hai giai đoạn quan trọng sau đây:

• Giai đoạn 20 – 30 ngày tuổi: Tại giai đoạn này, tôm không chỉ phát triển chậm mà còn thể hiện kích thước không đồng đều. Dấu hiệu rõ ràng bao gồm vỏ mềm, khả năng ăn giảm sút, ruột rỗng, phân đứt khúc, đường ruột tôm cong, cơ đục, và nhiều đốm trắng. Bệnh EHP trên tôm thường thể hiện tình trạng chết rải rác, với một số con thậm chí có đường ruột xoắn, không chặt chẽ như bình thường.
• Giai đoạn sau, khi tôm đạt trọng lượng từ 3 đến 4 gam/con (size 200 con/kg), tức là từ 30 đến 90 ngày tuổi, cũng là thời điểm quan trọng để tiếp tục theo dõi và đánh giá tình trạng sức khỏe của tôm trong quá trình nuôi.

Sử dụng kính hiển vi và phân tích mẫu 

Khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường trên tôm, việc quan sát thông qua mắt thường chỉ là một bước đầu tiên trong quá trình đánh giá sức khỏe của đàn tôm. Tuy nhiên, để có kết quả chính xác và đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời, bà con nên áp dụng các phương pháp kiểm tra chi tiết và hiệu quả hơn như sau:

• Sử dụng kính hiển vi với độ phóng đại 100 lần để kiểm tra gan và ruột tôm. Đây là một phương pháp chi tiết, cho phép quan sát cận cảnh tình trạng nhiễm trùng EHP. Việc này giúp xác định mức độ nhiễm trùng và tỷ lệ tế bào bị ảnh hưởng.
• Áp dụng phương pháp PCR để kiểm tra trên mẫu gan. Bằng cách này, bà con có thể gửi mẫu tươi hoặc đã được cố định trong cồn đến phòng thí nghiệm để đánh giá chính xác mức độ nhiễm trùng trong đàn tôm.
• Chạy PCR trên các mẫu phân của tôm bố mẹ. Điều này giúp đánh giá tình trạng nhiễm trùng tại nguồn gốc và đưa ra các biện pháp ngăn chặn sự lan truyền của bệnh trong quá trình nuôi.

Bệnh EHP không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa đến sức khỏe của đàn tôm. Việc kết hợp quan sát tỉ mỉ và sử dụng các phương pháp kiểm tra kỹ thuật số sẽ giúp bà con nông dân nuôi tôm đối mặt hiệu quả với thách thức này, đảm bảo sự bền vững của ngành nuôi tôm.

Phòng ngừa EHP trong ao nuôi

Để tối ưu hóa phòng bệnh EHP trên tôm người nuôi tôm cần tuân thủ những biện pháp chặt chẽ và hiệu quả sau:

Lựa chọn giống tôm 

Để đảm bảo chất lượng giống tôm, chỉ nên sử dụng những giống đã được kiểm tra PCR và xác nhận không nhiễm EHP. Điều này giúp loại bỏ nguồn lây nhiễm từ nguồn gen và giữ cho đàn tôm khỏe mạnh từ giai đoạn sơ cấp. Một trong những giống tôm uy tín nhất bạn có thể tin tưởng được chính là tôm giống ALALA. 

>>> Mời bạn xem thêm: Tôm giống ALALA – Đánh giá chất lượng và điều kiện nuôi tôm giống

Thực hiện biện pháp an toàn sinh học

Trước và sau khi thả giống, người nuôi cần thực hiện các biện pháp an toàn sinh học hiệu quả để ngăn chặn sự xâm nhập của ký sinh trùng EHP. Điều này bao gồm quản lý vệ sinh ao, kiểm soát dân số tôm, và áp dụng các phương pháp đảm bảo sức khỏe môi trường.

Xử lý ao bằng vôi

Trước khi thả tôm vào ao, việc xử lý ao bằng vôi (CaO) là quan trọng để tiêu diệt bào tử của bệnh vi bào tử trùng EHP trên tôm còn tồn tại trong môi trường ao nuôi. Điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe của đàn tôm.

Bổ sung khoáng và vitamin C

Bổ sung định kỳ khoáng chất và Vitamin C là một phần quan trọng của chiến lược phòng ngừa. Việc này giúp tăng cường sức đề kháng của tôm, giảm nguy cơ nhiễm bệnh, và duy trì trao đổi nước hiệu quả. Đồng thời, loại bỏ phân thải thường xuyên là quan trọng để ngăn chặn sự tăng trưởng của ký sinh trùng.

Những biện pháp này, khi thực hiện đồng thời và đều đặn, sẽ tăng cường khả năng phòng ngừa EHP trong ao nuôi, giúp duy trì sức khỏe và tăng trưởng ổn định của đàn tôm.

Bệnh EHP không chỉ là một vấn đề cụ thể của ngành nuôi tôm mà còn là một thách thức đòi hỏi sự hiểu biết và quản lý chặt chẽ từ phía người nuôi. Qua việc tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng tránh bệnh EHP trên thẻ thẻ chân trắng, chúng ta hy vọng có thể giúp người nuôi tôm nâng cao hiệu suất nuôi và giảm thiểu tác động tiêu cực của bệnh trên sự phát triển của đàn tôm.