Năm 2019, Jee Eun Han và đồng nghiên cứu đã đưa ra mô tả về một loài ký sinh trùng đơn bào (microsporidia) gây ra bệnh tôm bông CSD trên tôm, trong trường hợp này bắt nguồn từ Madagascar, Mozambique và Ả Rập Saudi, nằm trong khu vực Biển Đỏ – Ấn Độ Dương. Cùng Tôm Thẻ Chân Trắng tìm hiểu trong bài dưới đây.
Nội dung
Nguyên nhân gây bệnh tôm bông
Một trong những bệnh nguy hiểm gây ảnh hưởng đến ngành nuôi tôm là bệnh tôm bông, còn được gọi là “cotton shrimp disease” (CSD). Bệnh này liên quan đến các tác nhân gây bệnh, bao gồm các loại ký sinh trùng đơn bào thuộc năm chi Pleistophora, Thelohania, Perezia, Agmasoma và Ameson.
Microsporidia là một nhóm ký sinh trùng đơn bào bắt buộc, thường được tìm thấy trong nhiều loại vật chủ, từ động vật không xương sống cho đến con người. Mặc dù nghiên cứu về microsporidia thường tập trung vào các vật chủ trên cạn, khoảng 50% các loài microsporidia đã biết có thể lây nhiễm các vật chủ dưới nước, bao gồm cả động vật giáp xác và cá.
Bệnh nhiễm trùng microsporidian của các vật chủ thủy sinh có thể gây ra nguy cơ đối với sức khỏe và kinh tế trong ngành nuôi trồng thủy sản. Ký sinh trùng đơn bào microsporidian, một loại ký sinh trùng nội bào, thường ảnh hưởng đến cấu trúc cơ bắp của tôm.
Kết quả kiểm tra trình tự nucleotide từ tổng cộng 298 mẫu tôm biểu hiện các dấu hiệu lâm sàng của CSD gửi từ Madagascar, Mozambique và Ả Rập Saudi đã cho thấy rằng 94% trong số đó trùng với trình tự SSU rDNA của Pleistophora sp. lây nhiễm trên tôm Penaeus setiferus và 93% tương đồng với một loại vi khuẩn chưa được xác định từ Metapenaeus joeri.
Năm 2002, Pleistophora sp. từ P. setiferus được xác định lại là Perezia nelsoni sau các kiểm tra hình thái. Vì vậy, dựa trên thông tin về trình tự, hiện tại, microsporidium mới này được xác định thuộc về chi Perezia và được gọi là Perezia sp.
Xem thêm:
Triệu chứng bệnh
Bệnh tôm bông ảnh hưởng đến chất lượng và hình dáng của tôm, làm giảm giá trị thương phẩm của chúng. Những ký sinh trùng này thường xâm chiếm vào cơ bắp tôm, làm cho các vùng cơ bị ảnh hưởng trở nên màu trắng hoặc mờ.
Tôm bị nhiễm bệnh nhẹ có thể thể hiện các hành vi bình thường và có thể quan sát được, nhưng nếu nhiễm trùng nặng, tôm có thể trở thành sản phẩm không thể bán được hoặc không thể ăn được.
Sự thay đổi màu trắng đục trong cơ chủ thường liên quan đến nhiễm trùng microsporidian. Tuy nhiên, cũng có các tác nhân gây bệnh khác như tảo đơn bào 2 roi, vi khuẩn hoặc virus có thể liên quan đến bệnh này.
Trong tôm và một số loài giáp xác khác, các ký sinh trùng Perezia spp. gây hủy hoại cho các cơ và dần dần thay thế cơ bằng các khối ký sinh trùng phát triển và bào tử.
Ở giai đoạn cuối của nhiễm trùng, ký sinh trùng có thể xâm chiếm các mô và cơ quan khác nhau trong cùng một con tôm, bao gồm gan tụy và cơ bắp. Mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng có thể biến đổi, được phân loại từ G1 đến G4 tương ứng với các cấp độ khác nhau.
- Các bào tử trưởng thành đã được quan sát trong sợi cơ xương (Xem Hình A, B).
- Giai đoạn tiền bào tử cùng với bào tử đã được thấy trong biểu mô của ống gan tụy bị nhiễm bệnh (Xem Hình 1C, D).
- Trong các trường hợp nhiễm trùng nặng, bào tử cũng đã được phát hiện trong các tế bào biểu mô của sợi mang (Xem Hình E, F).
- Cơ tim (Xem Hình G).
- Tế bào nhu mô của cơ quan bạch huyết (Xem Hình H).
Các bào tử lan rộng khắp cơ thể ở giai đoạn nhiễm trùng tiên tiến có thể phát sinh từ nhiễm trùng cơ bắp: cơ bắp dần bị tổn thương và bào tử lan vào các mô xung quanh.
Bên cạnh đó, hầu hết các trường hợp (90 phần trăm) của bệnh tôm bông đều đi kèm với nhiễm trùng thứ cấp (cơ hội) bởi Zoothamnium sp. hoặc Epistylis sp., điều này cho thấy rằng động vật mắc bệnh microsporidiosis có khả năng yếu và dễ bị nhiễm trùng thứ cấp.
Chẩn đoán
Bệnh được phát hiện thông qua phân tích mô bệnh học cùng với việc sử dụng phương pháp PCR và lai tại chỗ.
Chúng tôi đã xác minh nhiễm trùng microsporidian bằng phân tích mô bệnh học và xác định rằng ký sinh trùng này thuộc loài Perezia sp. Hơn nữa, chúng tôi đã phát triển các xét nghiệm ISH và PCR để phát hiện ký sinh trùng này. Những phương pháp này có khả năng hỗ trợ các nhà sản xuất tôm trong việc chẩn đoán và quản lý bệnh tôm bông do ký sinh trùng Perezia sp. gây ra.
Những câu hỏi thường gặp
Trả lời: Bệnh tôm bông, hay còn gọi là “cotton shrimp disease” (CSD), là một bệnh tác động đến tôm nuôi trồng, gây ra sự thay đổi về hình dáng và màu sắc của cơ bắp tôm. Bệnh này làm giảm giá trị thương phẩm của tôm và có thể gây ra tỷ lệ cao tôm chết hoặc không ăn được.
Trả lời: Bệnh tôm bông thường được gây ra bởi các ký sinh trùng đơn bào, chủ yếu thuộc về loại Microsporidia. Tuy nhiên, cũng có thể có sự liên quan của các tác nhân khác như tảo đơn bào, vi khuẩn, hoặc virus.
Trả lời: Bệnh tôm bông có thể được chẩn đoán thông qua phân tích mô bệnh học và sử dụng phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction) để xác định ký sinh trùng gây bệnh, thường thuộc chi Perezia. Các xét nghiệm ISH (In Situ Hybridization) và PCR được phát triển để phát hiện ký sinh trùng Perezia sp., giúp trong quá trình chẩn đoán và quản lý bệnh tôm bông.